کوچ اجباری اقوام مختلف مانند اهالی دایکندی و دیگر اقوام هزاره از محل سکونت دیرینه خود از عوامل مهم پناه آوردن مردم افغانستان به دیگر کشورهاست.
از زمان تسلط طالبان بر افغانستان در اواخر مرداد ماه سال جاری بسیاری از ساکنان این کشور اقدام به مهاجرت از این کشور کرده‌اند. مهاجرتی که اگرچه در ابتدا به دلیل خاطرات تلخ تاریخی مردم این سرزمین از دوره اول حکومت طالبان بود، ولی در ادامه با دلایل مهم‌تری مانند کوچ اجباری، نا‌امنی، بی‌کاری، آوارگی و مشکلات معیشتی همراه بود.
به گواهی رسانه‌ها و شاهدان عینی، تصرف املاک و بیرون راندن اقوام مختلف مانند اهالی دایکندی و دیگر اقوام هزاره از محل سکونت دیرینه خود یکی از دلایل اصلی هجوم پناهندگان افغانستانی به سوی مرزهای دیگر کشور‌ها بود.
اکنون گزارش‌های مختلف حکایت از سرگردانی و اوضاع اسف‌بار این پناهجویان در مرز کشورهای مختلف دارند. مردمی که از دیار خود رانده شده‌اند و به امید اسکان در کشورهای دیگر به سمت مرزها حرکت کرده‌اند، ولی از ورود آنان جلوگیری می‌شود و یا رد مرز می‌شوند.
سکوت و بی عملی مجامع جهانی در برابر پناهجویان افغانستانی
این در حالیست که مجامع بین‌المللی هیچ اقدام قابل توجهی برای این خیل عزیم از مهاجران آواره افغان نداشته و یا حداقل امکانات و تسهیلاتی برای کشور‌هایی که پناهندگان به مرز آنان مراجعه می‌کنند در نظر نگرفته است.
به همین دلیل پناهجویان افغانستانی در مرز کشورهای مختلف با وضعیت نامناسبی مواجه شده‌اند. به عنوان نمونه تعداد زیادی از آنان در منطقه کاراستانیا در مرز صربستان و مجارستان گرفتار مانده‌اند و به آنها اجازه ورود به مجارستان داده نمی‌شود.
برای زنده ماندن از چاه‌ها آب باران می‌نوشند
به گزارش یورو نیوز در این جمع زنان و کودکان بسیاری هم دیده می‌شوند که برای زنده ماندن از چاه‌ها آب باران می‌نوشند و برای فرار از گرسنگی ذرت و سیب می‌خورند. این افراد که اجاره عبور از مرز را پیدا نکرده‌اند همچنین برای جلوگیری از یخ زدگی مجبورند پلاستیک و مواد زائد را بسوزانند. این افراد گرفتار هر روز سعی می‌کنند از حصار‌های مرزی عبور کنند، اما این تلاش‌ها عموما بدون حصول موفقیت به پایان می‌رسد.
افزایش قابل توجه پناهجویان افغانستانی در مرزهای ایران
در همین ایام تعداد پناهجویانی که قصد عبور از مرز ایران را دارند نیز به شدت افزایش یافته است، هرچند تعداد کمی از این افراد در این امر موفق بوده‌اند. محمد هاشم حنظله، فرمانده مرزبانی استان نیمروز افغانستان با اعلام این مطلب به خبرگزاری فرانسه تایید کرده که در حدود دو ماه اخیر تعداد افرادی که قصد عبور از مرز و ورود به ایران را داشته‌اند به روزانه ۳ تا ۴ هزار نفر افزایش یافته است.
این مقام افغانستانی همچنین می‌گوید قبل از روی کار آمدن طالبان در ۱۵ آگوست، ماهانه حدود هزار تا ۲ هزار نفر از طریق ایستگاه مرزی زرنج در ولایت نیمروز به ایران می‌رفتند. او البته با اشاره به اینکه افرادی که دارای ویزا و مدارک معتبر هستند از سوی نیرو‌های مرزبانی ایران پذیرش می‌شوند، اما بیشتر این افراد فاقد این مدارک هستند. حنظله همچنین تاکید کرده نهایتا روزانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر اجازه عبور دارند.
روایت یک نیروی جهادی از مرز میلک
در همین رابطه بهنام کریمیان از اعضای گروه‌های جهادی که برای کمک‌رسانی به مهاجران افغانستانی به مرز میلک استان سیستان و بلوچستان در همسایگی ولایت نیمروز افغانستان رفته بوده است با حضور در لایو اینستاگرامی محمدحسین جعفریان خبرنگار، مستندساز و کارشناس ارشد مسائل افغانستان گزارش‌های تأسف‌باری را از وضعیت پناهجویان افغانستانی ارائه کرد.
کوچ اجباری، حفظ جان، فقر و بی‌کاری دلایل عمده پناهجویی مردم افغانستان
این فعال مدنی در گزارش خود گفت: «بخش زیادی از پناهجویان به‌خاطر فقر و بی‌کاری و اوضاع نابسامان افغانستان به مرز می‌آیند، اما بخشی دیگر مانند کارمندان دولت سابق یا نیرو‌های بلندمرتبه ارتش و پلیس به‌خاطر حفظ جان قصد ترک افغانستان را دارند. دسته سوم هم افرادی هستند که از سوی طالبان کوچ اجباری داده شده و عموما از دایکندی هستند. به صورت رسمی به آنها نامه زده و گفته شده که باید روستایشان را ترک کنند و در غیر این صورت کشته می‌شوند. این دسته از افراد مأمنی جز ایران نداشته‌اند.
دسته‌ای از این افراد چنان‌چه از ظاهرشان مشخص است از کماندو‌ها بوده و علیه طالبان جنگیده‌اند، ولی به دستور فرماندهان‌شان مجبور به تسلیم و تحویل سلاح‌هایشان شده بودند. ریش‌سفیدهایشان به آنها گفته بودند امان‌نامه طالبان برایشان فایده‌ای ندارد و بهتر است به ایران بروند و هنگامی که جبهه دوم مقاومت شکل گرفت، به افغانستان برگردند. خودشان می‌گفتند ما مدتی اینجا می‌مانیم تا موقعیت مناسب شکل گیرد و دوباره به مقاومت بپیوندیم.»
دشواری‌های مرزبانان و پناهجویان
وی درباره نحوه عبور این افرا از دیوار مرزی نیز گفت: «در مرز یک دیوار چهار پنج متری وجود دارد، اما به‌خاطر باد‌های شرق به غربی که می‌وزد، در سمت افغانستان و در پای دیوار تپه‌های رملی شکل گرفته و ارتفاع آن را به یک متر کاهش داده است و عبور از دیوار کار سختی نیست. بیش از ۹۵ درصد افراد عبورکرده از دیوار از سوی نیرو‌های مرزبانی ایران دستگیر شده و ردمرز می‌شوند.»
این نیروی جهادی در رابطه با سختی‌هایی که هم متوجه مرزبانان ایرانی و هم گریبان‌گیر این مهاجران است افزود: «سرباز‌های مرزبانی ایران جوان‌هایی ۱۸ تا ۲۰ ساله هستند و هرشب باید بیداری بکشند و کمین کنند تا افراد عبورکرده از مرز را دستگیر کنند و به نوعی پناه‌جو‌های افغانستانی را منشأ رنج خود می‌بینند. از سوی دیگر تعداد نیرو‌های مرزبانی کم است و یک سرباز باید مسئولیت سنگین چهل پنجاه پناه‌جو را به عهده بگیرد و حواسش به آنها باشد در مقابل و به همین دلایل پناهجویان نیز از رفتار‌های نیرو‌های مرزبانی ایران گله‌مند هستند.»
عدم وجود حداقل امکانات رفاهی و بهداشتی در مرز / می‌توان مرهم کوچکی بر زخمی بزرگ گذاشت
علاوه بر گزارش‌های بهنام کریمیان، برخی دیگر از نیرو‌های جهادی نیز پس از حضور در مرز میلک وضعیت پناهجویان افغانستانی را نامناسب توصیف می‌کنند. گزارش‌هایی که حکایت از نبودن حداقل امکانات رفاهی و بهداشتی - در حد یک سرویس بهداشتی - برای این پناهجویان دارد که حداقل در زمان رسیدن نوبت رد مرز از آن بهره‌مند شوند. علی افخمی یکی از این فعالان مدنی است که با حضور در مرز میلک علاوه بر یاری رساندن به پناهجویان، گزارش‌هایی تصویری از وضعیت دشوار آنان را تهیه و در اینستاگرام خود منتشر کرده است.
شایان ذکر است که نیرو‌های جهادی بسیاری با حضور در این مناطق خدمات قابل توجهی به این پناهجویان ارائه کرده‌اند، ولی انتظار می‌رود که با وجود تمامی مشکلاتی که کشور ایران با آن روبروست، مانند همیشه میزبان مهربانی برای پناهندگان باشد و با احداث یک کمپ اسکان موقت، وضعیت مناسبتری برای این افراد فراهم نماید، شاید که در برابر سکوت و فراموشی مجامع بین‌المللی و حقوق بشری جهان نسبت به وضعیت مردم آواره افغانستان مرهمی هر چند کوچک بر زخم آنان باشد.
برای اطلاع مستقیم از اخبار جبهه مقاومت مردمی افغانستان و دره پنجشیر می‌توانید به صفحات شخصی محمدحسین جعفریان(لینک های زیر) یا کانال صدای افغانستان در شبکه‌های اجتماعی مراجعه کنید.
