تعریف سلامت روان
"سلامت روان" معمولا در حوزه روان‌شناسی مطرح می‌شود. در دیدگاه کلی، روان‌شناسی، "فرد"را محور امور می‌داند و حال خوب یا حال بد را به فرد، نوع تفکر و عمل خویش مرتبط میکند. اثر اجتماع را نادیده نمی‌گیرد اما فرد را کارگزار حال خوب می‌داند. مثبت‌اندیشی، بی‌توقع زندگی کردن، پذیرفتن دیگران هرآنچه هستند و... .
اما سلامت روان مجموع رفاه عاطفی، روانی و اجتماعی ماست که بر نحوه تفکر، احساس و عمل ما تأثیر می‌گذارد. همچنین به تعیین نحوه برخورد ما با استرس، ارتباط با دیگران و انتخاب‌ها کمک میکند. سلامت روان در هر مرحله از زندگی، از دوران کودکی و نوجوانی تا بزرگسالی مهم است؛ لذا آگاهی از سلامت روان، عوامل، نشانه‌ها و راه‌های درمان آن از واجبات دنیای امروز است.
نشانه‌های نداشتن سلامت روان چیست؟
- پارانویا ، نگرانی یا اضطراب بیش از حد
- ناراحتی یا تحریک پذیری طولانی مدت
- تغییرات شدید در خلق و خو.
- کناره گیری اجتماعی
- خوردن یا خوابیدن زیاد یا خیلی کم
- دور شدن از افراد و فعالیتهای معمول
- داشتن انرژی کم یا بدون انرژی
- احساس بی حسی یا مانند هیچ چیز مهم نیست
- داشتن دردها و دردهای غیر قابل توضیح
- احساس درماندگی یا ناامیدی
- سیگار کشیدن ، نوشیدن یا استفاده از مواد مخدر بیش از حد معمول
- احساس گیجی غیرعادی ، فراموشی ، عصبانیت، ناراحت ، نگران یا ترسیده
- داد و فریاد یا دعوا با خانواده و دوستان
- تجربه نوسانات شدید خلقی که باعث ایجاد مشکل در روابط می شود
عوامل زیادی در ایجاد مشکلات روانی موثر هستند:
- عوامل بیولوژیکی مانند ژن ها یا شیمی مغز
- تجربیات زندگی ، مانند ضربه یا سوء استفاده
- سابقه خانوادگی مشکلات روانی
- مشکلات بهداشت روانی شایع هستند اما کمک در دسترس است. افرادی که مشکلات روانی دارند می توانند بهتر شوند و بسیاری از آنها به طور کامل بهبود می یابند.
چرا آگاهی از سلامت روان مهم است؟
افزایش آگاهی از سلامت روان می تواند به ما در درک علائم، یافتن درمان حرفه ای و شاید مهمتر از همه، شکستن انگ سلامت روانی که باعث رنج بسیاری از افراد می شود، کمک میکند. توجه به سلامت روان، در کودکان اهمیتی مضاعف دارد زیرا اثر آن بر روند زندگی وی، همواره نمایان خواهد بود. لازم نیست کارد به استخوان برسه تا از روان_درمانی استفاده کنیم، بهره‌مندی به موقع از مشاوره‌های درمانگر خوب و توانا، می‌تونه از خیلی از مشکلات پیشگیری کنه و روزهای کودکی فرزند را برای والدین و کودک دلپذیرتر کنه.
لزوم تقویت مهارت‌های ارتباطی با کودک، به خصوص در دوره کرونا یک امر واجب است.
سلامت روان از منظر اجتماعی
سلامت روان ابعاد مختلفی دارد، پزشکی، روان‌شناسی، اجتماعی، حقوقی و... . برای حفظ سلامت روان جامعه، باید تمام حوزه‌ها فعال باشند. آگاهی ما نسبت به این موضوع، مهمترین کاری است که می‌توانیم انجام دهیم. در صورت مشاهده علایم بیماری، استفاده از متخصصان روان‌پزشکی، روان‌شناسی، مشاوره اقدامی به‌جاست.
جامعه‌شناسی انسان را در اجتماع می‌بیند و تاثیر و تاثر انسان و جامعه را متقابل می‌داند؛ لذا به نقش ساختارها و نهادها، ارزش‌های فرهنگی اجتماع و کیفیت اجتماع انسانی در ایجاد سلامت روان تاکید دارد.
طی تحقیقاتی که برای ارتقای سلامت روان با تاکید بر جامعه و فرهنگ، شده؛ به تاثیر سابقه تاریخی جامعه، شاخص‌های فرهنگی، تاریخ استعمار، مداخلات دولت، سطح رفاه و همبستگی افراد اشاره شده‌است.
تقویت هویت قومی_فرهنگی، ادغام جامعه، توانمندسازی اقشار مختلف( جوانان، زنان،..) در ابعاد سیاسی و اجتماعی می‌تواند به ارتقای سلامت روان افراد جامعه کمک کند.
با عنایت به مطالب فوق، به نظر می‌رسد علاوه بر راه‌حل‌های فردی، باید راه‌حل‌های سیاسی و اجتماعی را در کانون برنامه‌ریزی قرار داد.
حفظ "روابط اجتماعی" به‌عنوان شاخص اصلی سلامت روان، شناخته شده‌است.
«روابط» یکی از مهمترین جنبه‌های زندگی ما است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد افرادی که از نظر اجتماعی با خانواده، دوستان یا جامعه خود ارتباط بیشتری دارند، شادتر، و از نظر جسمی سالم‌تر هستند و عمر طولانی‌تری دارند.
ساکنان محله‌هایی با سطح انسجام اجتماعی بالا، فارغ از محرومیت یا مرفه بودن محله، مشکلات روانی کمتری نسبت به سایر محلات دارند.
برای ارتقای سلامت روان خود و اطرافیانمان چه کنیم؟
از جمله اقداماتی که افراد، برای ارتقای سلامت روان، در حوزه اجتماعی می‌توانند انجام دهند، عبارتست از:
- مشارکت اجتماعی معنادار، یعنی در فرد احساس تعلق و پیوند اجتماعی را ایجاد کند و یا نتیجه مثبت حضور خود در امر مشارکتی را ببیند! ( مثل انجمن‌های دوستدار محیط زیست یا خیریه یا انواع دیگر سمن‌ها)؛
- صحبت کنید، با هرکسی که می‌شناسید صحبت کنید، درباره موضوعات مختلف، بی‌بهانه گفتگو کنید؛ از تجربیات خود بگویید و مهارت شنیدن و گوش دادن را در خود تقویت کنید؛
- کلام دلنشین، لحن آرام، واژه‌های محبت‌آمیز و منش مهربانی را در خود تقویت کنید؛
-
نسبت به سلامت روان خود و اطرافیانتان حساس باشید و آگاهانه اقدامات عملی خود را در این مسیر شروع یا افزایش دهید.
- از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید، روابط خود را گسترش دهید، اما کمیت را بر کیفیت ترجیح ندهید!! در رابطه‌‌ی خوب، مهم کیفیت، عمق پیوند و توان گفتگوست!!؛
- سعی کنید فعالیتهای ورزشی، هنری یا سرگرمی خود را در قالب گروهی انجام دهید؛
- ضمن مطالبه از دولت و نهادها برای ایجاد بستر و زمینه‌های لازم اجتماعی، در جهت سلامت روان جامعه، از توان فردی خویش برای فرهنگ‌سازی یا تشویق افراد به سمت این موضوع استفاده کنید.
جامعه چگونه بر سلامت روان تأثیر می گذارد؟
افرادی که از نظر اجتماعی با خانواده ، دوستان یا جامعه خود ارتباط بیشتری دارند ، شادتر ، سالم تر از نظر جسمی هستند و عمر طولانی تری دارند و مشکلات روحی و روانی کمتری نسبت به افرادی که ارتباط کمتری دارند ، دارند. این امر فقط تعداد دوستان شما نیست ، و این که آیا شما در یک رابطه متعهد هستید یا نه ، مهم نیست ، بلکه کیفیت روابط نزدیک شما مهم است. زندگی در کشمکش یا در رابطه ای سمی بیشتر از تنها بودن مضر است.
عضویت در یک اجتماع می تواند تأثیر مثبتی بر سلامت روان و بهزیستی احساسی داشته باشد. مشارکت جامعه احساس تعلق و پیوند اجتماعی را ایجاد می کند. همچنین می تواند معنا و هدف بیشتری به زندگی روزمره ارائه دهد.
