چهاردهم مرداد در تاریخ

۱۴ مرداد ۱۲۸۵: صدور فرمان مشروطیت

اولین جرقه‌های نهضت مشروطه، در اواخر قرن نوزدهم میلادی، و در پی واگذاری امتیازات بی‌شمار توسط ناصرالدین‌شاه به بیگانگان به وجود آمد. حجم سرمایه‌گذاری خارجی در این بازه زمانی، از صفر به ۱۲ میلیون پوند رسید. درآمد حاصل از واگذاری این امتیازات و همچنین استقراض‌ها، به مصارف مختلفی می‌رسید که یکی از آن‌ها، هزینه‌های فراوان دربار سلطنتی و سفر‌های شاه به اروپا بود.

با کشته شدن ناصرالدین شاه در ۱۲۷۵ شمسی و به قدرت رسیدن مظفرالدین شاه، تلاش‌ها برای عبور از سلطنت مطلقه در ایران جدی‌تر شد. ماجرای فلک کردن دو تن از تاجران تهران توسط عین الدوله در ۲۱ آذر ۱۲۷۴، آتش انقلاب را شعله‌ور کرد. درگیری میان مردم و نیرو‌های قزاق و امنیه در این سال، منجر به کشته شدن بیش از ۲۰ نفر در تهران شد. به دنبال آن، جمعی از علما و مردم به رهبری آیت الله طباطبایی و بهبهانی، به سوی قم مهاجرت کرده و در حرم مطهر حضرت معصومه بست نشستند. مهمترین خواسته‌های آنان در این زمان، تشکیل عدالتخانه و تدوین قانون اساسی بود.

فشار روحانیت و مردم، سرانجام شاه را مجاب کرد تا در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی، اصل فرمان تشکیل مجلس شورای ملی را امضا کند. مظفرالدین شاه چند ماه پس از صدور این فرمان، در ۱۲ دی ماه درگذشت.

 

۴ آگوست ۱۸۷۵: درگذشت هانس کریستین آندرسن

۴ آگوست ۱۸۷۵ میلادی، هانس کریستین آندرسن، نویسنده‌ی مشهور دانمارکی و خالق آثار جاودانه‌ای، چون جوجه اردک زشت، دخترک کبریت فروش و لباس جدید پادشاه در ۷۰ سالگی درگذشت.

وی در آوریل ۱۸۰۵ میلادی در شهر ادنسه دانمارک به دنیا آمد. پدر و پدربزرگش از طبقات بالای جامعه بوده و با خانواده‌ی سلطنتی ارتباط داشتند. هانس کریستین، اما بر خلاف رویه‌ی خانوادگی، به نویسندگی روی آورد و با خلق تعداد زیادی از محبوب‌ترین داستان‌های عامیانه‌ی کودکان، به شهرتی جهانی رسید. داستان‌های به ۱۵۰ زبان ترجمه شده‌است و همچنان میلیون‌ها نسخه از آن‌ها در سراسر جهان چاپ می‌شود. در سال‌های پایانی عمرش، یکی از منتقدان به نام گئورگ براندس از وی سؤال کرد آیا او روزی داستان زندگی خودش را خواهد نوشت؟ آندرسن جواب داد من قبلاً آن را نوشته‌ام؛ نام آن «جوجه اردک زشت» است.

 

 

۴ آگوست ۱۹۲۲: درگذشت اسماعیل انور پاشا

اسماعیل انور پاشا، معاون فرماندهی کل ارتش عثمانی در جنگ جهانی اول و رهبر قیام ترکان جوان در کودتای ۱۹۱۳ بود. وی همچنین یکی از مهم‌ترین سیاست‌مدارانی بود که موجب ورود عثمانی در جنگ جهانی اول به نفع آلمان شد. تاریخ وی را به عنوان یکی از عاملین اصلی نسل کشی ارامنه در حد فاصل سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ می‌داند. ۹۸ سال پیش در چنین روزی، اسماعیل انور پاشا در نبرد با روس‌های بلشویک در نزدیکی دوشنبه (پایتخت تاجیکستان کنونی) کشته شد.

 

۱۴ مرداد ۱۳۶۰: ترور شهید حسن آیت

۳۹ سال پیش در چنین روزی، دکتر حسن آیت، نماینده‌ی تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، در مقابل درب منزلش توسط عده‌ای ناشناس با شلیک بیش از ۶۰ گلوله به شهادت رسید. سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، عامل اصلی ترور وی شناخته می‌شود.

شهید آیت در تدوین اصول قانون اساسی و الحاق اصل ولایت فقیه به آن نقش مهمی داشت. وی همچنین از مخالفین اصلی دولت بنی صدر بود وافشاگری‌های وی در خرداد ۶۰، یکی از عوامل مهم تصویب عدم کفایت سیاسی بنی صدر بود.

 

 

۴ آگوست ۱۹۹۷: درگذشت ژان لوییز کالمان

۲۳ سال پیش در چنین روزی، ژان لوییز کالمان مسن‌ترین فرد جهان و دارای رکورد طولانی‌ترین عمر تأیید شده‌ی یک انسان در طول تاریخ درحالی که ۱۲۲ سال و ۱۶۴ روز داشت در گذشت. کالمان در ۲۱ فوریه ۱۸۷۵ در فرانسه به دنیا آمد و در دوران زندگی‌اش شاهد وقایع مهمی همچون جنگ پروس و فرانسه و دو جنگ جهانی بود. او د ارای طولانی‌ترین عمر تأیید شده یک انسان در تاریخ است.

 

 

۱۴ مرداد ۱۳۸۳ خورشیدی: درگذشت حسین پناهی

۱۶ سال پیش در چنین روزی حسین پناهی، بازیگر، کارگردان و شاعر مشهور ایرانی در ۴۹ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت.
پناهی سابقه‌ی حضور در فیلم‌هایی، چون تیرباران، در مسیر تندباد، مهاجران، چاووش، روز واقعه و مریم مقدس را در کارنامه دارد. پناهی به دلیل فیزیک کودکانه و شکننده، نحوه خاص سخن گفتن، سادگی و خلوصی که از رفتارش می‌بارید و طنز تلخش، بازیگر نقش‌های خاصی بود. اما او بیشتر شاعر بود و این شاعرانگی در ذره ذره جانش نفوذ داشت. از وی بیش از ۱۸ کتاب و مجموعه شعر به جای مانده است. علاوه بر این، وی با ۳ بار نامزدی برای دریافت سیمرغ بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر و یک بار دریافت این جایزه، یکی از بازیگران پرافتخار سینمای ایران به شمار می‌آید.