بیست و سوم مرداد در تاریخ / روز جهانی چپ‌دست‌ها و اسقلال بحرین از ایران

۱۳ آگوست: روز جهانی چپ‌دست‌ها

از سال ۱۹۷۶ میلادی تا کنون، روز ۱۳ آگوست هر سال روز جهانی افراد چپ دست نامیده می‌شود. این روز به پیشنهاد دین کمپبل، بنیانگذار انجمن جهانی چپ‌دست‌ها انتخاب شده است. دلیل نامگذاری این روز، انتقاد از این است که تمامی ابزار‌ها و امکانات برای راست دست‌ها طراحی شده اند (مانند صندلی‌های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، کلید‌های اصلی دسته‌های بازی، قانون‌های راهنمایی رانندگی، میز‌های پر کردن فرم در بانک‌ها و اداره‌ها و...) و چپ دست‌ها را مجبور به کاربرد از دست راست می‌کنند. به طور میانگین ۱۰ درصد همه‌ی انسان‌های جهان چپ دست هستند، و همه این افراد مجبورند تا در سیستمی که صرفا برای راست‌دست‌ها ساخته شده زندگی کنند.

از مشهورترین افراد چپ‌دست تاریخ می‌توان به لئوناردو داوینچی، آلبرت اینشتین، چارلی چاپلین، محمد علی کلی، مهاتما گاندی و جیمی هندریکس اشاره کرد.

۲۳ مرداد ۱۳۵۰ خورشیدی: اعلام استقلال بحرین از ایران

در چنین روزی، بحرین در بیانیه‌ای رسمی استقلال خود را از ایران اعلام کرد. بحرین از دوران باستان بخشی از قلمرو ایران بود. قدیمی‌ترین منابع تاریخی تسلط ایران بر این منطقه از زمان اشکانیان را نشان می‌دهند. حاکمیت بحرین در طی دو هزار سال اخیر، در مقاطعی به دست اروپایی‌ها افتاد. اولین بار در سال ۱۵۲۲ میلادی، اشغالگران پرتغالی که در خلیج فارس حضور پیدا کرده بودند، برای مدت ۸۰ سال بر این جزیره تسلط یافتند. با اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس به دست شاه عباس صفوی، دوباره حاکمیت بحرین به ایران بازگشت. از این دوران، دخالت‌های بریتانیا در این منطقه افزایش یافت. استعمارگران بریتانیایی از سال ۱۲۳۶ قمری، به بهانه‌ی مبارزه با دزدان دریایی و تحریم برده‌فروشی پایه حضور مستقل خود در خلیج فارس را استوار کردند. روی کار آمدن شیخ عیسی بن علی آل خلیفه، متحد بریتانیا در بحرین، بیش از پیش به انفصال استان چهاردهم ایران از این کشور کمک کرد. به این ترتیب بحرین از اوایل قرن چهاردهم هجری عملا تحت‌الحمایه انگلیس شد، هرچند که همچنان بخشی از قلمرو ایران به حساب می‌آمد.

تلاش‌های بریتانیا برای استقلال یافتن بحرین، در دهه‌ی ۶۰ میلادی شدت یافت. پیشنهاد انگلیسی‌ها تشکیل فدراسیونی از قطر و بحرین و هفت امیرنشین حاشیه خلیج فارس بود که با مخالفت شدید ایران روبرو شد. با این حال یک سلسله اتفاقات سیاسی در سال‌های بعد، شاه را مجاب به پذیرش استقلال بحرین کرد، از آن جمله، تخلیه‌ی نظامی سه جزیره‌ی ایرانی تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی  از سوی بریتانیا بود. همچنین مساعدت انگلستان با شاه برای دریافت وام ۱۰۰ میلیون لیره‌ای، سرانجام موجب از دست رفتن استان چهاردهم ایران شد. در ۲۳ مرداد ۱۳۵۰، بحرین رسما از ایران جدا شد و اولین کشوری که استقلال آن را به رسمیت شناخت ایران بود! در کمال ناباوری امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت در واکنش به آن گفت: «بحرین به مثابه یکی از دختران ما بود که این دختر شوهر کرد و رفت و، چون عضوی از خانواده ما بوده باید به‌مانند بزرگ هر خانواده از او پشتیبانی کنیم و خواهیم کرد!»

۱۳ آگوست ۱۵۲۱ میلادی: تصرف پایتخت آزتک‌ها به دست استعماگران اسپانیایی

امپراتوری آزتک‌ها، یک تمدن بسیار بزرگ و غنی در آمریکای مرکزی و مکزیک کنونی بود که از قرن سیزده میلادی بر مناطق بزرگی از آمریکای مرکزی، حوزه‌ی دریای کاراییب و مکزیک حکومت می‌کردند. پایتخت امپراطوری آزتک، شهر «تنوچیتلن» بود، جایی که مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک امروزه بر آن بنا شده است؛ شهری چندپارچه که بر روی یک سری دریاچه ساخته شده و به چهار قسمت اصلی تقسیم شده بود. آزتک‌ها علاوه بر آثار باستانی و تمدنی بسیار، به خاطر فرهنگ عجیب قربانی کردن انسان‌ها در تاریخ شناخته می‌شوند. آن‌ها برای کسب خشنودی خدایانشان، سالانه ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر (عموما کودکان، بردگان و دختران باکره) را قربانی می‌کردند. این امپراتوری وسیع در سال ۱۵۲۱ مورد هجوم اسپانیایی‌ها قرار گرفت و در ۱۳ آگوست ۱۵۲۱، ارنان کورتس، سردار بزرگ اسپانیایی با فتح تنوچیتلن، موجب سقوط و نابودی این امپراتوری بزرگ شد.

۲۳ مرداد ۱۳۲۳ خورشیدی: زادروز علی حاتمی

علی حاتمی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده‌ی بزرگ ایرانی در چنین روزی در تهران به دنیا آمد. پس از تحصیل در دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر، وارد تئاتر شد. حاتمی نخستین نمایشنامه‌اش را با عنوان دیب (دیو) نوشت و در اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ با حضور کودکان در تالار نمایش هنر‌های دراماتیک به مدت ۳ شب اجرا کرد. او در سال ۴۶ با ساخت فیلم کوتاه شب جمعه وارد سینما شد. پس از همکاری با داریوش مهرجویی در ساخت فیلم‌های قیصر، گاو و آرامش، فعالیت جدی خود به عنوان کارگردان را آغاز کرد. وی در سه دهه دوران کارگردانی‌اش با ساخت شاهکار‌هایی همچون سلطان صاحبقران، سوته‌دلان، هزاردستان، کمال‌الملک و مادر، به یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینمای ایران تبدیل شد. مرحوم حاتمی در ۱۴ آذر ۱۳۷۵، در حالی که مشغول سخت فیلم جهان پهلوان تختی بود، بر اثر سرطان درگذشت.