بیست و هشتم مرداد در تاریخ / کودتای ننگین ۲۸ مرداد

۲۸ مرداد ۱۳۳۲: کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت مصدق

در فاصله سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰، یعنی دهه اول سلطنت محمدرضا شاه، حدود پانزده بار نخست‌وزیر عوض شد و افرادی، چون احمد قوام‌السلطنه، علی سهیلی، محمد ساعد، ابراهیم حکیم‌الممالک و عبدالحسین هژیر در این دوران به مقام نخست‌وزیری رسیدند. نقطه‌ی مشترک تمام این نخست وزیرها، همسویی با شاه و بریتانیا بود. شکل گیری جبهه‌ی ملی ایران در ۱۳۲۷ و نخست وزیری دکتر محمد مصدق در ۱۳۳۰ اما، برای نخستین بار جریانی مخالف با سیاست‌های استعماری غرب را در ایران بر سر کار آورد. رویارویی مصدق و بریتانیا در مسائلی همچون نهضت ملی شدن صنعت نفت (که دست غربیان را از مهم‌ترین ثروت ملی ایران کوتاه کرد)، و نیز تلاش‌های مصدق و جبهه‌ی ملی برای کسب قدرت سیاسی بیشتر در مقابل شاه، موجب شکل‌گیری مثلث دشمنان وی، یعنی شاه، بریتانیا و آمریکا شد. پس از یک سلسله اتهابات سیاسی در ابتدای دهه ۳۰ و صف بندی هوادارن مصدق و شاه در کشور، سرانجام نقشه‌ی ساقط کردن دولت مصدق از طریق یک کودتا نظامی به تصویب  سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا (اس‌آی‌اس) و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) رسید. بدین ترتیب در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، برابر با ۱۹ آگوست ۱۹۵۳ میلادی، کودتایی نظامی با رهبری سرلشکر فضل‌الله زاهدی با درخواست مستقیم بریتانیا و دخالت مستقیم افسران اطلاعاتی آمریکا و نفرات لجستیک سفارت آمریکا و حمایت دولت ایالات متحده آمریکا انجام و دولت قانونی وقت ایران به نخست وزیری مصدق سقوط کرد. شاه که ۳ روز پیش از این وقایع از کشور گریخته بود، به کشور بازگشت، مصدق در دادگاهی فرمایشی با اتهاماتی، چون «تلاش برای برهم زدن اساس سلطنت» و «کودتا علیه قانون اساسی» مجرم شناخته شده و به حبس و تبعید محکوم شد و بدین ترتیب یکی از سیاه‌ترین صفحات تاریخ معاصر ایران، با دخالت مستقیم بیگانگان رقم خورد.



۱۸ آگوست ۱۲۲۷ میلادی: درگذشت چنگیزخان مغول

در چنین روزی، چنگیزخان مغول، پس از ۲۵ سال کشورگشایی و خونریزی، در سن ۷۲ سالگی درگذشت. چنگیزخان مغول با نام اصلی تموچین یا تموجین، سردار جنگی و فاتح خونریزِ مغول بود که در قرن سیزدهم میلادی، قبایل مغول را متحد ساخت و با حمله به تمام آسیا و اروپای شرقی و فتح چین، روسیه، ایران، سرزمین‌های اسلامی و اروپای شرقی، یکی از بزرگترین امپراتوری‌های تاریخ بشر را ساخت. یورش مغولان به ایران در سال ۱۲۱۸ میلادی و پس از کشته‌شدن سفیران و تاجران مغولی در شهر اترار به دست سلطان محمد خوارزمشاه آغاز شد. آن‌ها با در هم شکستن مقاومت خوارزمشاهیان در خجند و بخارا و نیشابور، وارد سرزمین ایران شدند و به هر کجا که رسیدند، از قتل عام مرد و زن و کودک و نابودی شهر‌ها دریغ نکردند. در این حمله مراکز علمی و فرهنگی از جمله کتابخانه‌های بسیاری سوزانده و ویران شد. شهر‌های بزرگ بسیاری از بین رفت و به دنبال آن مراکز نشو و نمو فکری به حداقل رسید و کشاورزی و صنعتگری ایران برای بیش از دو قرن رو به افولی بی‌سابقه گذاشت.

 

۱۸ آگوست ۱۹۶۱ میلادی: ساخت دیوار سیمی برلین

در چنین روزی، کار ساختن دیوار سیمی برلین (باسیم خردار - موقت) به پایان رسید. دلیل عمده ساختن این دیوار از سوی دولت آلمان شرقی که بعدا بتونی شد این بود که رسانه‌های غرب هر کس را که از شرق آلمان به غرب این سرزمین پناهنده می‌شد وسیله‌ای برای انتقاد از «کمونیسم» و جهنم آن قرار می‌دادند و یکی از منابع خبر آن‌ها همین فرار‌ها شده بود و روزنامه‌های سایر کشور‌ها نیزکه منابعشان دستگاه‌های خبررسانی غرب بود این خبر‌ها را نقل می‌کردند و مردم در سطح جهان نسبت به سوسیالیسم دلسرد می‌شدند. از این روز، ارتباط بین برلین شرقی و غربی برای همیشه قطع شد.