امروز در تاریخ
5 شهریور ماه خورشیدی، مصادف با 26 آگوست میلادی: آنچه در تاریخ اتفاق افتاد.
۵ شهریور ۲۴۴ خورشیدی: زادروز محمد بن زکریای رازی و روز داروساز
در چنین روزی ابوبکر محمّد بن زکریای رازی، پزشک، فیلسوف و شیمیدان بزرگ ایرانی در شهر ری به دنیا آمد. دوران کودکی و جوانی خود را در ری گذراند و در ابتدا به موسیقی و شاعری علاقه داشت. در جوانی به کیمیاگری مشغول شد و و در جریان کار با مواد شیمیایی و نزدیک شدن به آتش به چشم خود آسیب رساند. میگویند او برای درمان چشم خود به نزد پزشکی رفت و آن پزشک برای درمان او پانصد دینار از او درخواست کرد و او ناچار شد بپردازد. سپس، با خود گفت:”کیمیای واقعی علم طب است نه آنکه تو بدان مشغولی” و این گونه بود که به پزشکی گرایش پیدا کرد. به زودی وی به طبیبی حاذق در سرتاسر ممالک اسلامی تبدیل شد، تا آن جا به ریاست بیمارستان معتضد، خلیفهی عباسی رسید. مهمترین اثر وی در پزشکی، الحاوی نام دارد که ۱۵ سال وقت رازی را گرفت و خود او میگوید که سوی چشمش را نیز با خود برد. برگردان لاتین این کتاب در واتیکان، ۱۵ جلد شدهاست به همراه کتاب قانون مهمترین کتاب پزشکی اروپا تا نزدیک سده بیستم بودهاست.
اما علاوه بر طبابت، رازی شیمیدانی بزرگ در تاریخ است. وی که علم کیمیاگری را قبل از پزشکی فرا گرفته بود، به عنوان پایهگذار شیمی نوین در جهان شناخته میشود. عمدهی تأثیر رازی در شیمی طبقهبندی او از مواد است. او نخستین کسی بود که اجسام را به سه گروه جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد و با کشف بسیاری از مهمترین مواد شیمیایی، نام خود را در تاریخ علم جاودانه کرد. علاوه بر کشف الکل، رازی با کشف اسید سولفوریک، اکسید آرسنیک و اسید سیتریک، علم شیمی نوین را برای اولین بار پایه گذاشت. این دانشمند بزرگ در ۹ آبان ۳۰۴ خورشیدی در ری درگذشت. در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، روز ۵ شهریور، زادروز رازیِ بزرگ، به عنوان روز داروساز نامگذاری شده است.
۲۶ آگوست ۱۰۷۱ میلادی: نبرد ملازگرد میان سلجوقیان و امپراتوری بیزانس
سلجوقیان، امپراتوری مسلمان بزرگی در قرن یازدهم میلادی بودند که وسعت قلمروشان از شرق تا کوههای هندوکش، از غرب تا فلات آناتولی و شام، از شمال تا آسیای مرکزی و از جنوب تا خلیج فارس ادامه داشت. این امپراتوری بزرگ توسط طغرل بیک سلجوقی تاسیس شد. پس از طغرل بیک، برادرزادهاش آلپ ارسلان به سلطنت رسید. در دوران سلطنت آلپ ارسلان، پیشروی سلجوقیان در مرزهای امپراتوری روم شرقی (بیزانس) افزایش یافت. بدین ترتیب، در سال ۱۰۷۱ میلادی، رومانوس چهارم، امپراتور روم شرقی، به همراه لشکری بزرگ آمادهی پیکار با آلپ ارسلان شد. دو لشکر در ملازگرد، در ترکیهی کنونی رو در روی یکدیگر قرار گرفتند. ایرانیان بنا بر عادتی که داشتند پیش از شروع جنگ یک بار دیگر به طرح پیشنهاد صلح پرداختند. بر این اساس سلطان آلپ ارسلان نیز بار دیگر به طرح پیشنهاد صلح پرداخت، اما رومانوس این پیشنهاد را به حساب ترس گذاشته، آن را رد کرد. بدین ترتیب در ۲۶ آگوست ۱۰۷۱ میلادی، بزرگترین جنگ تاریخ اسلام و مسیحیت پیش از جنگهای صلیبی آغاز شد. با وجود برتری ارتش روم در نفرات و تجهیزات، استراتژی جنگی مبتکرانهی آلپ ارسلان و دلاوری ایرانیان، شکست سختی بر ارتش روم وارد کرد. مهارتی که سپاه سلجوقی در هجوم و عقبنشینی تاکتیکی به کار بست باعث شد که امپراتور بیزانس به دلیل پیشروی تدریجی از اردوگاه خود بسیار دور شده و در هنگام غروب آفتاب درست به جایی برسد که محل کمینگاههای بخشی از سپاه سلجوقی بود. بدین ترتیب سپاه روم شکست قطعی و سختی خورد و رومانوس به اسارت در آمد. این نبرد سرآغاز ورود مسلمانان به روم شرقی، آناتولی و ترکیهی کنونی شد و سلجوقیان را در یک قدمی قسطنطنیه، پایتخت روم شرقی قرار داد. سلجوقیان در این نبرد یکی از بزرگترین پیروزیهای عالم اسلام بر مسیحیت را کسب کردند که آن را به عنوان جهاد مقدس نامیدند و بعدها به دلیل اهمیتش توسط مورخان به جنگ خندق دوم دنیای اسلام معروف شد.
در چنین روزی ابوبکر محمّد بن زکریای رازی، پزشک، فیلسوف و شیمیدان بزرگ ایرانی در شهر ری به دنیا آمد. دوران کودکی و جوانی خود را در ری گذراند و در ابتدا به موسیقی و شاعری علاقه داشت. در جوانی به کیمیاگری مشغول شد و و در جریان کار با مواد شیمیایی و نزدیک شدن به آتش به چشم خود آسیب رساند. میگویند او برای درمان چشم خود به نزد پزشکی رفت و آن پزشک برای درمان او پانصد دینار از او درخواست کرد و او ناچار شد بپردازد. سپس، با خود گفت:”کیمیای واقعی علم طب است نه آنکه تو بدان مشغولی” و این گونه بود که به پزشکی گرایش پیدا کرد. به زودی وی به طبیبی حاذق در سرتاسر ممالک اسلامی تبدیل شد، تا آن جا به ریاست بیمارستان معتضد، خلیفهی عباسی رسید. مهمترین اثر وی در پزشکی، الحاوی نام دارد که ۱۵ سال وقت رازی را گرفت و خود او میگوید که سوی چشمش را نیز با خود برد. برگردان لاتین این کتاب در واتیکان، ۱۵ جلد شدهاست به همراه کتاب قانون مهمترین کتاب پزشکی اروپا تا نزدیک سده بیستم بودهاست.
اما علاوه بر طبابت، رازی شیمیدانی بزرگ در تاریخ است. وی که علم کیمیاگری را قبل از پزشکی فرا گرفته بود، به عنوان پایهگذار شیمی نوین در جهان شناخته میشود. عمدهی تأثیر رازی در شیمی طبقهبندی او از مواد است. او نخستین کسی بود که اجسام را به سه گروه جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد و با کشف بسیاری از مهمترین مواد شیمیایی، نام خود را در تاریخ علم جاودانه کرد. علاوه بر کشف الکل، رازی با کشف اسید سولفوریک، اکسید آرسنیک و اسید سیتریک، علم شیمی نوین را برای اولین بار پایه گذاشت. این دانشمند بزرگ در ۹ آبان ۳۰۴ خورشیدی در ری درگذشت. در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، روز ۵ شهریور، زادروز رازیِ بزرگ، به عنوان روز داروساز نامگذاری شده است.
۲۶ آگوست ۱۰۷۱ میلادی: نبرد ملازگرد میان سلجوقیان و امپراتوری بیزانس
سلجوقیان، امپراتوری مسلمان بزرگی در قرن یازدهم میلادی بودند که وسعت قلمروشان از شرق تا کوههای هندوکش، از غرب تا فلات آناتولی و شام، از شمال تا آسیای مرکزی و از جنوب تا خلیج فارس ادامه داشت. این امپراتوری بزرگ توسط طغرل بیک سلجوقی تاسیس شد. پس از طغرل بیک، برادرزادهاش آلپ ارسلان به سلطنت رسید. در دوران سلطنت آلپ ارسلان، پیشروی سلجوقیان در مرزهای امپراتوری روم شرقی (بیزانس) افزایش یافت. بدین ترتیب، در سال ۱۰۷۱ میلادی، رومانوس چهارم، امپراتور روم شرقی، به همراه لشکری بزرگ آمادهی پیکار با آلپ ارسلان شد. دو لشکر در ملازگرد، در ترکیهی کنونی رو در روی یکدیگر قرار گرفتند. ایرانیان بنا بر عادتی که داشتند پیش از شروع جنگ یک بار دیگر به طرح پیشنهاد صلح پرداختند. بر این اساس سلطان آلپ ارسلان نیز بار دیگر به طرح پیشنهاد صلح پرداخت، اما رومانوس این پیشنهاد را به حساب ترس گذاشته، آن را رد کرد. بدین ترتیب در ۲۶ آگوست ۱۰۷۱ میلادی، بزرگترین جنگ تاریخ اسلام و مسیحیت پیش از جنگهای صلیبی آغاز شد. با وجود برتری ارتش روم در نفرات و تجهیزات، استراتژی جنگی مبتکرانهی آلپ ارسلان و دلاوری ایرانیان، شکست سختی بر ارتش روم وارد کرد. مهارتی که سپاه سلجوقی در هجوم و عقبنشینی تاکتیکی به کار بست باعث شد که امپراتور بیزانس به دلیل پیشروی تدریجی از اردوگاه خود بسیار دور شده و در هنگام غروب آفتاب درست به جایی برسد که محل کمینگاههای بخشی از سپاه سلجوقی بود. بدین ترتیب سپاه روم شکست قطعی و سختی خورد و رومانوس به اسارت در آمد. این نبرد سرآغاز ورود مسلمانان به روم شرقی، آناتولی و ترکیهی کنونی شد و سلجوقیان را در یک قدمی قسطنطنیه، پایتخت روم شرقی قرار داد. سلجوقیان در این نبرد یکی از بزرگترین پیروزیهای عالم اسلام بر مسیحیت را کسب کردند که آن را به عنوان جهاد مقدس نامیدند و بعدها به دلیل اهمیتش توسط مورخان به جنگ خندق دوم دنیای اسلام معروف شد.
۲۶ گوست ۱۷۸۹ میلادی: تصویب اعلامیه حقوق بشر در مجلس انقلاب فرانسه
۲۶ آگوست سالروز تصویب اصول «حقوق بشر» در مجمع ملی فرانسویان در سال ۱۷۸۹ (دوران انقلاب) است که پایه «اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب دسامبر ۱۹۴۸» قرار گرفته است و همه اعضای سازمان ملل بر آن صحه نهاده اند. طبق مصوبه مجمع ملی فرانسویان، انسان که آزاد به دنیا میآید، در طول عمر با داشتن حقوق برابر باید آزاد زیست کند ـ حقوقی که به زعم انقلابیون فرانسوی، قرنها مورد تجاوز و بی اعتنایی شاهان، حاکمان و جباران قرار گرفته بود. در این مصوبه آمده بود: از روز تصویب این اصول مردم باید در فکر کردن، گفتن و نوشتن آزاد باشند. یکی از جملات این مصوبه چنین بود: تبادل آزاد افکار، یکی از گرانبهاترین و عزیزترین حقوق مردم است. برای انشاء این اصول، از افکار و نظریههای «ژان ژاک روسو» فیلسوف و دیگر اندیشمندان عهد روشنگری الهام گرفته شده بود.