چهارم شهریور در تاریخ / اشغال ایران توسط متفقین و افتتاح راه‌آهن سراسری

۲۵ آگوست ۱۹۴۱ میلادی: اشغال ایران توسط متفقین

با وجود اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی دوم در ۹ شهریور ۱۳۱۸، اما اهمیت استراتژیک ایران در خاورمیانه، و نزدیکی پنهان رضاشاه با آلمانی‌ها (که سنگ بنای آن قبل از آغاز جنگ گذاشته شده بود)، بی‌طرفی ایران را ناممکن نمود. پس از حمله‌ی ارتش هیتلر به اتحاد جماهیر شوروی در ژوئن ۱۹۴۱ و اتحاد بریتانیا و شوروی برای مقابله با آلمان، توجه این دو کشر به ایران (به عنوان پلی مهم برای دسترسی به جنوب روسیه) جلب شد. به این ترتیب در ۲۵ آگوست ۱۹۴۱ میلادی، ارتش متفقین به بهانه‌ی حضور کارشناسان آلمانی در ایران این کشور را اشغال کرد. در صبح این روز ابتدای ارتش سرخ از شمال و شرق کشور، وارد خاک ایران شدند و سپس نیرو‌های بریتانیایی نیز از جنوب و غرب حمله کردند و شهر‌های سر راه را یک‌به‌یک به سرعت اشغال کردند و هر دو به سمت تهران حرکت نمودند. ارتش ایران در این حمله کوچک‌ترین مقاومتی از خود نشان نداده و به سرعت متلاشی شد.  رضاشاه با فشار متفقین به خصوص بریتانیا سریعاً استعفاء داده و سلطنت را به پسرش وگذار کرد و به دنبال آن، ایران در ۱۷ شهریور ۱۳۲۲ به آلمان اعلان جنگ کرد. اشغال ایران توسط متفقین با پایان جنگ در سال ۱۳۲۴ از طرف بریتانیا به پایان رسید، امام ارتش سرخ شوروی پس از پایان جنگ نیز همچنان به امید روی کار آوردن یک حکومت کمونیستی در ایران به حضورش ادامه داد، هر چند که یک سال پس از خروج ارتش بریتانیا، روس‌ها نیز پس از تحمیل یک قرارداد هفت ماده‌ای در زمینه‌ی اکتشاف نفت در شمال ایران، از این کشور خارج شدند.

 

 

 

۴ شهریور ۱۳۱۷ خورشیدی: افتتاح راه آهن سراسری ایران

روز چهارم اسفندماه ۱۳۰۵ خورشیدی، مجلس شورای ملی در لایحه‌ای، تاسیس راه آهن سراسری شمال به جنوب ایران را تصویب کرد. به پیشنهاد صنیع الدوله رئیس مجلس، هزینه‌های ساخت این پروژه‌ی بزرگ با وضع مالیات بر روی اقلامی همچون چای، شکر و نمک تامین می‌شد. بموجب این قانون مقرر گردید از هر سه کیلو قند و شکر دو ریال و از هر سه کیلو چای شش ریال مالیات اخذ و درآمد حاصله ازآن صرف هزینه ساختمان راه‌آهن سراسری گردد. مرحله‌ی نهایی ساخت راه آهن سراسری ایران از فروردین ماه ۱۳۱۲، توسط شرکت دانمارکی کمپساکس که پیش از آن مسئول ساخت راه آهن ترکیه نیز شده بود، آغاز شد. راه آهن سراسری ایران بندر شاهپور (بندر امام خمینی) را در غرب خلیج فارس به بندر شاه (بندر ترکمن) در شرق مازندران به هم پیوند می‌داد. ساخت راه‌آهن سراسری در ۲۷ مرداد ماه ۱۳۱۷ به پایان رسیده و دو خط شمال و جنوب در ایستگاه راه‌آهن سمیه در نزدیکی شازند اراک به یکدیگر متصل و در روز چهارم شهریورماه ۱۳۱۷ این خط با تشریفات رسماً افتتاح و بهره‌برداری آن شروع شد.



چهارم شهریور ۱۳۵۷ خورشیدی: کناره‌گیری آموزگار از نخست‌وزیری

چهارم شهریور ۱۳۵۷ ـ روزی که در بیشتر شهر‌ها از جمله تهران تظاهرات ناراضیان درجریان بود و در قم، آبادان و تبریز تلفات داشت، شایعه کناره گیری جمشید آموزگار قوت گرفته بود و روزنامه اطلاعات در این روز که هنوز آموزگار نخست وزیر بود، به دلایلی! به بهانه تغییر قریب الوقوع نخست وزیر، شماره فوق العاده منتشر ساخت.
آموزگار روز بعد در جلسه شورای وزیران خود که آخرین جلسه آن بود موضوع کناره گیری اش را مطرح ساخت و ساعتی بعد با استعفا نامه اش عازم کاخ شاه شد و شاه پس از پذیرفتن استعفای آموزگار، جعفر شریف امامی را که در سراسر سلطنت پهلوی دوم مقام دولتی مهم از جمله وزارت و نخست وزیری داشت مامور تشکیل کابینه تازه کرد.
شریف امامی عضو باشگاه ایران بود که بیشتر اعضای آن از فراماسیونر‌ها (انگلوفیل) بودند. بررسی تاریخی ملاقات‌های شریف امامی در چهار روز اول شهریور ماه ۱۳۵۷ (روز‌های پیش از کناره گیری آموزگار) با دیپلمات‌های خارجی، ماهیت ماموریت اورا روشن می‌سازد و شناخت روشنی از رجال ایران آن زمان را به دست می‌دهد. گفته شده است که در آن ملاقاتها، شریف امامی تلاش کرد تا نظر دولت آمریکارا به اعلام حکومت نظامی در تهران جلب کند!. مفسران وقت نوشته بودند که شاه با انتصاب شریف امامی تسلیم نظر دولت لندن شده بود.