نوزدهم شهریور در تاریخ / درگذشت آیت‌الله طالقانی و زادروز تولستوی

۱۹ شهریور ۱۳۵۸: درگذشت آیت الله سید محمود طالقانی

در چنین روزی آیت‌الله سید محمود علایی طالقانی، در خانه‌اش در تهران درگذشت. طالقانی در ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ در روستای گلیرد طالقان به دنیا آمد. مبانی اولیه‌ی اصول دینی را نزد پدرش سید ابوالحسن طالقانی آموخت و پس از آن به قم مهاجرت کرده و در مدرسه‌ی فیضیه‌ی قم مشغول به تحصیل شد. در همین دوران، مدتی به نجف مهاجرت کرده و پس از بازگشت از عراق، در سال ۱۳۱۷ به درجه اجتهاد رسید.

فعالیت‌های سیاسی وی از دوران کشف حجاب در سال ۱۳۱۸ آغاز شد. وی در این سال به علت درگیری با مامورین انتظامی که قصد برداشتن حجاب از سر زنان را داشتند، به مدت دو ماه زندانی شد. در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت، طالقانی از طرفداران مصدق و نهضت مقاومت ملی بود و دوران پس از کودتای ۲۸ مرداد، چند بار به علت فعالیت‌های سیاسی بازداشت و در سال ۱۳۵۰ به زابل و بافت تبعید شد.

در سال‌های منتهی به انقلاب، طالقانی نقشی اساسی در مبارزات داشت. وی به دستور امام خمینی (ره) از اعضای شورای انقلاب بود و  پس از ترور شهید مرتضی مطهری در اردیبهشت ۵۸، به ریاست این شورا رسید و در ۱۸ تیر ماه با اکثریت قاطع آرای مردم تهران، نماینده‌ی اول تهران در مجلس خبرگان قانون اساسی شد. علاوه بر آن، طالقانی اولین امام جمعه‌ی تهران پس از انقلاب بود. نخستین نماز جمعه‌ی کشور به امامت وی در ۵ مرداد ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران اقامه شد. آیت‌الله طالقانی در مجموع ۵ بار نماز جمعه‌ی تهران را امامت کرد. این مجاهد نستوه در ۱۹ شهریور ۱۳۵۸، سه روز پس از اقامه‌ی پنجمین نماز جمعه‌ی تهران درگذشت.



۹ سپتامبر ۱۸۲۹ میلادی: زادروز لئو تولستوی

لئو نیکولایویچ تولستوی، نویسنده‌ی مشهور روس و فعال سیاسی – اجتماعی قرن نوزدهم، در چنین روزی در شهر یاسنا پالیانای روسیه‌ی تزاری به دنیا آمد. پدر و مادرش هر دو شاهزاده و از اشراف بلندمرتبه‌ی روسیه بودند، هر چند که در دو سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد. در جوانی به شهر کازان رفت تا با تحصیل در رشته‌ی حقوق، زندگی ۳۵۰ کشاورز و کارگری که پس از مرگ پدرش سرپرستی آن‌ها به او واگذار شده بود را بهبود بخشد. تولستوی در سال ۱۸۵۷، به اروپای غربی سفر کرد و با نویسندگان بزرگی، چون چارلز دیکنز و ایوان تورگینف دیدار نمود.

سفر وی به اروپا، آغازگر دوران جدیدی در زندگی تولستوی بود. او در سال ۱۸۶۵، کار نوشتن اثر جاودانه‌ی خویش، «جنگ و صلح» را آغاز کرد. این رمان که درباره‌ی حمله‌ی ناپلئون به روسیه و شرح مقاومت روس‌ها در برابر ارتش فرانسه است، همواره به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخ ادبیات جهان به شمار می‌رود. تولستوی نگارش جنگ و صلح را در ۱۸۶۹ به پایان برد و در سال ۱۸۷۵، نگارش دیگر کتاب مهم خود، «آنا کارنینا» را آغاز نمود. در سال‌های پایانی قرن ۱۹، فقر روزافزون جوامع محروم روسیه و استبداد خاندان تزاری، تولستوی را بیش از پیش به بازتاب آن چه در جامعه روسیه می‌گذشت ترغیب نمود. در این دوران، فشار دستگاه‌های دولتی به او به اوج رسید، تا آن جا که در سال ۱۹۰۱ میلادی، مرجع عالی کلیسای اردتکس روسیه، تولستوی را مرتد اعلام کرد! با این وجود، نوشته‌های وی، یکی از مهم‌ترین عوامل در شروع انقلاب‌های روسیه در سال ۱۹۰۵ بودند. تولستوی که اواخر عمر خود را به علت سخت‌گیری‌های پلیس تزاری و ضبط پیش‌نویس رمان‌هایش با مشکلات زیادی سپری می‌کرد، در ۷ نوامبر ۱۹۱۰ میلادی درگذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد.