وقتی اسم دیابت را می‌شنوید، اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد قند خون بالاست. قند خون مولفه‌ای در سلامتی است که اغلب چندان جدی گرفته نمی‌شود. اما یک عدم تعادل در سطح قند خون به‌مرورزمان می‌تواند تبدیل به دیابت شود.
دیابت بر توانایی بدن برای تولید یا استفاده از انسولین اثر می‌گذارد و انسولین هورمونی است که به بدن اجازه می‌دهد گلوکز را به انرژی تبدیل کند.
دیابت اگر زود تشخیص داده شود به طور مؤثر قابل‌کنترل است؛ اما اگر درمان نشده بماند می‌تواند عوارض جدی به بار بیاورد:
. بیماری قلبی
. سکته مغزی
. آسیب کلیوی
. آسیب عصبی
معمولاً بعد از اینکه چیزی می‌خورید یا می‌نوشید، بدن شما قندهای گرفته شده از آنچه خورده‌اید را تجزیه کرده و از آنها برای تولید انرژی در سلول‌هایتان استفاده می‌کند.
برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد، پانکراس شما نیاز دارد هورمونی به نام انسولین تولید کند. انسولین همان چیزی است که به فرایند جذب قند از خون و انتقال آن به سلول‌ها جهت استفاده به‌عنوان انرژی کمک می‌نماید.
اگر شما دیابت داشته باشید، پانکراس شما یا خیلی کم انسولین تولید می‌کند یا اصلاً انسولین تولید نمی‌کند. این انسولین اندک به طور مؤثر مورداستفاده قرار نمی‌گیرد. در نتیجه سطح قند خون بالا می‌رود درحالی‌که سلول‌های بدنتان انرژی موردنیازشان را ندارند. چنین شرایطی می‌تواند منجر به انواع و اقسام مشکلات شود و بر تمام سیستم‌های مهم بدن اثر بگذارد.
انواع دیابت
اثرات دیابت بر بدن بستگی به نوع دیابتتان هم دارد. دیابت دو نوع اصلی دارد: دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم.
دیابت نوع اول که به آن دیابت جوانی یا دیابت وابسته به انسولین نیز می‌گویند، در واقع یک اختلال مربوط به سیستم ایمنی است. سیستم ایمنی شما به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراستان حمله کرده و توانایی بدن برای تولید انسولین را از بین می‌برد. در دیابت نوع اول شما باید انسولین دریافت کنید تا زنده بمانید. دیابت نوع اول در کودکی یا جوانی تشخیص داده می‌شود.
دیابت نوع دوم مربوط به مقاومت به انسولین است که قبلاً بیشتر در افراد سنین بالا رخ می‌داد؛ اما امروزه در میان جوانان زیاد دیده می‌شود که نتیجهٔ سبک زندگی نادرست، تغذیه ناسالم و ورزش‌نکردن است.
در دیابت نوع دوم، پانکراس شما نمی‌تواند از انسولین به طور مؤثر استفاده کند. در نتیجه مشکلاتی در استفاده قند و تبدیل آن به انرژی در بدن به وجود می‌آید. در نهایت این شرایط می‌تواند باعث شود شما به داروی انسولین نیاز پیدا کنید.
شما می‌توانید با یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و کنترل دقیق قند خونتان، مراحل اولیه‌ای مانند پیش دیابت را به طور مؤثر مدیریت کنید و جلوی ابتلا به دیابت نوع دوم را بگیرید.
دیابت یک بیماری قابل‌کنترل است و حتی گاهی با تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند در فاز خاموش قرار بگیرد.
دیابت بارداری نیز به قند خون بالا طی بارداری گفته می‌شود. بیشتر اوقات دیابت بارداری با رژیم غذایی و ورزش قابل‌کنترل است و معمولاً بعد از زایمان برطرف می‌شود.
دیابت بارداری می‌تواند ریسک عوارض بعد از بارداری را بالا ببرد. همچنین دیابت بارداری ممکن است ریسک ابتلا به دیابت نوع دوم در سال‌های بعدی هم برای مادر و هم برای کودک را بیشتر کند.
سیستم‌های گوارش، غدد درون‌ریز و دفع
اگر پانکراس شما انسولین تولید نکند یا خیلی کم تولید کند، یا اگر بدن شما نتواند از انسولین استفاده کند، دیگر هورمون‌ها برای تبدیل چربی به انرژی به کار می‌روند و این می‌تواند منجر به تولید میزان بسیار زیادی مواد شیمیایی سمی شود، مانند اسیدها و کتون‌ها که می‌توانند عارضه‌ای به نام کتواسیدوز دیابتی ایجاد نمایند.
کتواسیدوز دیابتی یک عارضه جدی است و این علائم را دارد:
. تشنگی مفرط
. ادرار زیاد
. خستگی
نفس شما ممکن است بوی شیرینی بدهد که ناشی از بالابودن سطح کتون‌ها در خونتان است. سطح بالای قند خون و کتون‌های زیاد در ادرار، تأییدکنندهٔ کتواسیدوز دیابتی است که اگر درمان نشود می‌تواند باعث ازدست‌دادن هشیاری و حتی مرگ شود.
سندرم هایپراوسمولار هایپرگلایسمیک (HHS) در دیابت نوع دوم اتفاق می‌افتد و شامل قند خون بسیار بالا بدون کتون‌ها می‌شود. در این عارضه ممکن است بدنتان دهیدراته شود و حتی شاید هشیاری خود را از دست بدهید. HHS بیشتر در افرادی دیده می‌شود که دیابتشان تشخیص داده نشده یا قادر به مدیریت دیابت خود نیستند. حمله قلبی، سکته مغزی و یا عفونت هم می‌توانند عامل این سندرم باشند.
بالابودن سطح گلوکز خون می‌تواند باعث فلج معده نیز بشود. یعنی زمانی که معده به‌سختی می‌تواند به طور کامل تخلیه شود. این تأخیر تخلیه معده می‌توانند باعث بالارفتن سطح قند خون شده و در نتیجه علائم زیر ایجاد شوند:
. تهوع
. استفراغ
. نفخ
. سوزش معده
آسیب کلیوی
دیابت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و بر توانایی فیلترکردن خون اثر بگذارد. اگر پزشک شما تشخیص میکروآلبومینوری یا افزایش پروتئین در ادرار بدهد، می‌تواند علامت این باشند که کلیه‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند.
بیماری کلیوی مرتبط با دیابت، نوروپاتی دیابتی نامیده می‌شود و تا زمانی که به مراحل جدی نرسد علامتی نشان نمی‌دهد.
اگر دیابت دارید پزشک باید وضعیت سلامت کلیه‌هایتان را به طور مرتب چک کند تا از بروز عوارض غیرقابل‌جبران برای کلیه‌ها و نارسایی کلیوی پیشگیری شود.
سیستم گردش خون
دیابت ریسک ابتلا به فشارخون بالا را افزایش می‌دهد و همین باعث فشار بیشتری بر قلب می‌شود. وقتی سطح گلوکز خونتان بالاست ممکن است در دیوارهٔ رگ‌هایتان چربی جمع شود و به‌مرورزمان جریان خون در رگ‌ها محدود شده و در معرض تصلب شرایین قرار بگیرید یا رگ‌هایتان در اثر تجمع پلاک در داخلشان، تنگ و باریک شوند.
دیابت، ریسک بیماری قلبی و سکته مغزی را دوبرابر می‌کند. علاوه بر کنترل و مدیریت قند خون، عادات سالم غذایی و ورزش منظم می‌تواند به کاهش ریسک فشارخون بالا و کلسترول بالا کمک کند.
اگر سیگار می‌کشید آن را ترک کنید. سیگارکشیدن ریسک مشکلات قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد و می‌تواند گردش خون در رگ‌هایتان را محدود کند.
گردش خون نامناسب در نهایت می‌تواند بر دست‌ها و پاهایتان اثر بگذارد و باعث درد حین راه‌رفتن شود که به آن لنگش متناوب می‌گویند. رگ‌های باریک در پاهایتان ممکن است مشکلاتی در این نواحی ایجاد کنند. مثلاً پاهایتان سرد شوند یا شاید نتوانید خوب آنها را حس و گرمشان کنید.
این عارضه نوروپاتی اعصاب محیطی نامیده می‌شود که نوعی نوروپاتی دیابتی است و باعث کاهش احساس در پاها می‌شود. نوروپاتی اعصاب محیطی خطرناک است زیرا می‌تواند باعث شود متوجه آسیب یا عفونت نشوید.
دیابت ریسک ابتلا به عفونت‌ها یا زخم‌های پا را نیز افزایش می‌دهد. عدم جریان خون کافی و آسیب عصبی می‌تواند احتمال قطع عضو را افزایش دهد. اگر دیابت دارید خیلی مهم است که بیشتر مراقب پاهای خود باشید و همیشه آنها را بررسی کنید.
سیستم پوششی بدن (پوست)
دیابت می‌تواند بر پوستتان نیز اثر بگذارد. پوست بزرگ‌ترین عضو بدنتان است و قند خون بالا می‌تواند با کم آب و کم رطوبت کردن آن باعث خشکی و ترک‌خوردگی پوست بشود.
خیلی مهم است که بعد از حمام یا استخر پاهای خود را کاملاً خشک کنید. می‌توانید از وازلین یا کرم‌های پا برای محافظت از رطوبت در پاهای خود استفاده کنید.
رطوبت و گرمای چین‌خوردگی‌های پوست مستعد ابتلا به عفونت‌های قارچی و باکتریایی هستند و اغلب در این قسمت‌ها اتفاق می‌افتند:
. بین انگشتان دست‌وپا
. کشاله ران
. زیر بغل
. گوشه‌های دهان
علائم شامل قرمزی یا دیگر تغییرات رنگ پوست، تاول و خارش می‌شوند. نقاطی از پاهایتان که زیاد تحت فشارند ممکن است پینه ببندند و این پینه‌ها می‌توانند عفونت کرده و یا زخم ایجاد کنند. اگر زخمی دارید فوراً به پزشک مراجعه کنید. ضمناً شما بیشتر مستعد این موارد هستید:
. دمل یا کورک
. فولیکولیت (عفونت فولیکول‌های مو)
. گل‌مژه
. عفونت ناخن‌ها
سیستم عصبی مرکزی
دیابت باعث نوروپاتی دیابتی یا آسیب به عصب‌ها می‌شود و این می‌تواند دریافت حس گرما، سرما و درد را تحت‌تأثیر قرار دهد و شما را مستعد آسیب کند.
احتمال اینکه متوجه خیلی از آسیب‌ها نشوید و اجازه دهید تبدیل به عفونت‌های خطرناک شوند نیز زیاد است.
دیابت می‌تواند باعث تورم و نشت رگ‌های خونی در چشم‌ها شود که به آن رتینوپاتی دیابتی می‌گویند. دیابت می‌تواند به بینایی آسیب بزند و حتی باعث نابینایی شود. علائم مشکلات چشمی ممکن است در ابتدا خفیف باشند و به همین دلیل مهم است که به طور منظم به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
تولیدمثل
تغییر در هورمون‌ها طی بارداری می‌تواند باعث دیابت بارداری شود و در نتیجه ریسک فشارخون بالا را بیشتر کند. دو نوع فشارخون بالا که باید طی بارداری به آنها توجه کنید: پره اکلامپسی و اکلامپسی.
در بیشتر موارد دیابت بارداری به‌راحتی مدیریت می‌شود و سطح گلوکز خون بعد از زایمان به حد نرمال خود برمی‌گردد. علائم دیابت بارداری مشابه دیگر دیابت‌هاست اما ممکن است شامل عفونت‌های مکرر واژن و مثانه نیز بشود.
اگر دچار دیابت بارداری شوید ممکن است کودکتان در زمان تولد وزن بیشتری داشته باشد و این می‌تواند وضع‌حمل و زایمان را سخت‌تر کند. همچنین شاید سال‌ها بعد از زایمان دچار دیابت نوع دوم شوید.
سلامت روح و روان
دیابت می‌تواند بر سلامت روح و روانتان اثر بگذارد و باعث این موارد شود:
. نگرانی در مورد درمان و عوارض احتمالی می‌تواند باعث استرس و اضطراب و افسردگی شود.
. نگرانی در مورد هزینه‌های درمان.
. اختلالات خلقی که باعث می‌شوند فرد به‌سختی بتواند سبک زندگی سالم خود را حفظ نماید.
یادگرفتن و کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیابت کمک زیادی به کاهش استرس و نگرانی می‌کند. هر چه شما بیشتر در مورد دیابت خود بدانید بهتر می‌توانید آن را کنترل و مدیریت کنید و از درمان نتیجه بگیرید.
منبع: بهداشت نیوز
