قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، بانک مرکزی را ملزم به ارائه تسهیلات و وام ازدواج به منظور حمایت از جوانان برای ازدواج قرار می‌دهد. این قانون هر ساله در ارتباط با بررسی و تصویب بودجه، ابلاغ و اجرا می‌شود تا به این وسیله ایران را از چاله جمعیتی خارج کرده و مشکلات ناشی از کاهش جمعیت و نیروی کار در آینده را کاهش دهد.
عامل اصلی تصویب این قانون، کاهش پیوسته نرخ باروری و افزایش سالخوردگی جمعیت و تأثیر آن بر اقتصاد از طریق تغییر در عرضه و تقاضا است. با توجه به وضعیت کنونی، تا سال ۲۰۵۰، درصد سالخوردگی جمعیت ایران به ۳۳ درصد افزایش خواهد یافت. این مسئله باعث شده است که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب شود تا با ارائه تسهیلات و وام‌های ازدواج، جوانان را تشویق و ترغیب به ازدواج کند و به عوامل کاهش جمعیت و نیروی کار در آینده تأثیرگذار باشد.
«ایران در سال ۱۴۳۰ از ۹۳ میلیون نفر جمعیتی که سازمان ملل برای آن پیش‌بینی کرده است، ۳۱ میلیون سالمند خواهد داشت» این موضوعی است که محمدجواد محمودی رییس موسسه تحقیقات جمعیت آن را اعلام کرده است و همه این آمارها اجرای درست و اصولی قانون جوانی جمعیت را بیش از پیش برای جامعه و سرنوشت کشور جدی و ضروری می‌کند.
این قانون که یکی از مترقی‌ترین قوانین کشور است؛ در بندهایی از خود به موضوع مشوق‌هایی برای ازدواج و در پی آن فرزندآوری اشاره دارد؛ تا جایی که ماده ۶۸ قانون حمایت ازخانواده و جوانی جمعیت، به موضوع حمایت‌های مالی از تشکیل خانواده و ازدواج پرداخته و به منظور حمایت از ازدواج جوانان، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را مکلف کرده است تا از محل پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه نظام بانکی، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به همه زوج‌هایی که بیشتر از چهار سال از تاریخ عقد ایشان نگذشته باشد و تاکنون تسهیلات ازدواج دریافت نکرده‌اند با اولویت نخست پرداخت کند.
مبلغ این وام از سال‌های گذشته تاکنون هر ساله با افزایش‌هایی روبرو بوده و به گفته برخی کارشناسان، این تسهیلات یکی از مشوق‌ها و کمک کننده‌ها در عقد ازدواج است.
بر اساس تصویب مجلس شورای اسلامی و کمیسیون تلفیق، مبلغ این وام در سال ۹۹، ۵۰ میلیون تومان بود و زوج‌ها می‌توانستند در مجموع ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کنند؛ زوج های جوان در سال ۱۴۰۰، مبلغ ۷۰۰ میلیون ریال معادل ۷۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله و با یک ضامن معتبر و سفته، تسهیلات دریافت می‌کردند و در سال ۱۴۰۰ وام ۱۲۰ میلیونی در نظر گرفته شد و براساس طرح تشویقی برای زوج زیر ۲۵ سال و زوجه زیر ۲۳ سال، مبلغ ۳۰ میلیون تومان به وام ۱۲۰ میلیون تومان اضافه شد؛ در سال ۱۴۰۱ نیز ۱۲۰ میلیون تومان تسهیلات به هر یک از زوج‌های جوان پرداخت می‌شد.
تسهیلات قرض الحسنه سال ۱۴۰۲ اما با افزایش بیشتری همراه بود و زوج‌های جوان می‌توانستند مبلغ یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون معادل ۱۸۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله تسهیلات قرض‌الحسنه دریافت کنند و این مبلغ برای زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوجه‌های زیر ۲۳ سال ۲۲۰ میلیون تومان در نظر گرفته شد اما در مصوبه سال ۱۴۰۳ که به تازگی ابلاغ شده است، این اعداد تغییر چشمگیری دارد و تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج‌هایی که تاریخ ازدواج آنها بعد از اول فروردین ۱۳۹۹ بوده است، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله و برای زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوجه‌های زیر ۲۳ سال، مبلغ ۳۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج طبق مصوبه سال ۱۴۰۳ که به تازگی ابلاغ شده، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله و برای زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوجه‌های زیر ۲۳ سال، مبلغ ۳۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.بر اساس آنچه به دستگاه های اجرایی مسئول ابلاغ شده است، مسئولیت حسن اجرای این بند بر عهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسات اعتباری همه مدیران و کارکنان ذی‌ربط است و اجرا نشدن هریک از بندهای این تبصره (مشتمل بر تأخیر در پرداخت این تسهیلات یا دریافت ضمانت فراتر از حدود این قانون) تخلف محسوب می‌شود و در مراجع ذی‌صلاح قابل‌پیگیری است.
متقاضیانی که قبلاً در سامانه مربوطه ثبت‌نام کرده‌اند، در اولویت پرداخت تسهیلات یادشده قرار دارند و این تسهیلات باتوجه‌به شرایط متقاضی، برای همه افراد در صف مطابق با مبالغ مندرج در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور قابل‌پرداخت است.
تعداد جوانان در صف وام ازدواج در پایان هر ماه باید کمتر از ۴۰ هزار نفر باشد
نمایندگان مجلس شورای اسلامی سال گذشته در جریان بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور، به منظور تسریع در پرداخت تسهیلات ازدواج تمهیداتی را اندیشیده و بانک مرکزی را مکلف کردند که ضمن اجرای تکالیف منظور در راستای شفافیت و انضباط بخشی به استفاده از تسهیلات بانکی با اعطای تسهیلات قرض الحسنه ازدواج را به نحوی مدیریت کند که تعداد جوانان در صف وام ازدواج در پایان هر ماه کمتر از ۴۰ هزار نفر باشد.
نگاهی به آمار رسمی ازدواج نشان می‌دهد که بر اساس آخرین آمار ثبتی سازمان ثبت احوال از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا اول بهمن، آمار ۱۱ ماه ازدواج شامل ۴۰۳ هزار و ۸۱۵ بوده که ۵۳ هزار و ۲۵۲ ازدواج مربوط به استان تهران است؛ آماری که اهمیت تلاش برای اجرای تمهیداتی با هدف تسریع در ارائه وام های ازدواج را نشان می دهد؛ تلاش هایی که باید موجب تشویق جوانان به دریافت این تسهیلات باشد و راه را برای هرگونه اهمال در پرداخت ببندد.
بر اساس آخرین آمار ثبتی سازمان ثبت احوال از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا اول بهمن، آمار ۱۱ ماه ازدواج شامل ۴۰۳ هزار و ۸۱۵ بوده که ۵۳ هزار و ۲۵۲ ازدواج مربوط به استان تهران بوده است.
۷۷۱ هزار نفر وام ازدواج گرفتند/۱۴۹ هزار نفر در صف
وزارت ورزش و جوانان نیز به عنوان یک نهاد ناظر و پیگیر در حوزه جوانان آماری از ارائه وام ازدواج در سال ۱۴۰۲ را منتشر کرده و کیومرث هاشمی وزیر ورزش و جوانان در دیدار نوروزی با کارکنان این وزارتخانه، درباره اقدامات انجام شده در امور جوانان در سال ۱۴۰۲ گفته است؛ در این سال فعالیت مشارکت نهادهای اجتماعی را در نظر گرفتیم و برگزاری رویدادهای مختلف ملی و استانی را در حوزه جوانان صورت دادیم؛ علاوه بر آن ۱۵۷ هزار میلیارد تومان از تسهیلات وام ازدواج استفاده شده و ۷۷۱ هزار نفر موفق به دریافت از وام ازدواج شده‌اند.
وزیر ورزش و جوانان با تاکید بر تمرکز در چهار مقوله ازدواج، اشتغال، مشارکت و هویت‌بخشی به جوانان، گفته است: همه سعی و تلاش دولت این است که بتواند ازدواج را آسان را ترویج دهدالبته اکنون ۱۴۹ هزار نفر در صف نوبت برای دریافت تسهیلات ازدواج هستند و امیدوارم این رقم را به حداقل برسانیم.
اعلام رقم وام ازدواج در سال ۱۴۰۳
سینا کلهر معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز اعتبار وام ازدواج در سال گذشته را ۱۴۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: دولت ۱۳۴ هزار میلیارد تومان آن را تامین کرده است.
به گفته وی، برای سال ۱۴۰۳ نیز وام ازدواج به ۷۰۰ میلیون تومان برای زوج‌ها افزایش یافته و در کنار طرح مسکن ملی که به صورت عمومی اجرا می‌شود، طرح ویژه‌ای برای جوانان هم دنبال می شود که البته این طرح هنوز نهایی نشده است.
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ابراز امیدواری کرده است که سال ۱۴۰۳ خبر خوشی در زمینه مسکن جوانان به این واسطه داشته باشد.
اکنون دولت سیزدهم مصمم به حمایت از جوانان و تسهیل ازدواج آنان است و به نظر می رسد مجموع این اقدامات و تلاش‌های دولت برای کاهش دغدغه‌های جوانان در امر ازدواج و فرزندآوری باشد؛ اما در این بین ممکن است برخی سوء برداشت‌ها و سوء استفاده‌ها و کم‌کاری‌ها وجود داشته باشد که نهادهای مختلف نظارتی باید در این امر نقش خود را به خوبی ایفا کنند تا جوانان از موهبت آنچه قانون برای آنها تعیین کرده برخوردار و شیرینی یک قانون مترقی را بچشند.
