احتمالاً تاکنون دردهای شکمی مبهم، باعث نگرانی شما شده‌است و یا چیزهایی راجع‌به سنگ کیسه صفرا شنیده‌اید که فکر شما را درگیر ساخته است. برای اینکه نگرانی و دغدغه را از خود دور کنید و یا در صورت وجود سنگ در کیسه صفرا، از وجود آن اطمینان حاصل نموده و برای درمان اقدام کنید، بهتر است با علائم آن آشنا شوید و با شرایط جسمی خود یا اطرافیانتان تطبیق دهید. در صورت آشنایی با علائم این بیماری، می‌توانید برای درمان سریع اقدام کنید. باتوجه به اینکه سنگ کیسه صفرا یک بیماری شایع است، باید علائم آن را شناخته و جدی بگیرید. از طرفی چون صفرا بخشی از سیستم گوارش شما است، باید حتی در صورت عدم وجود سنگ نیز به دنبال پیشگیری از آن باشید. با ما همراه باشید تا علائم وجود سنگ در کیسه صفرا را بررسی کنید.
سنگ کیسه صفرا
سیستم گوارش انسان از اجزای مختلفی تشکیل شده که عملکرد آن‌ها درنهایت به هضم غذا منجر می‌شود. کیسه صفرا یک عضو حیاتی از این سیستم داخلی بدن است که در قسمت راست شکم و پایین کبد قرار دارد. این کیسه کوچک، مایعی که در روده ساخته می‌شود را در خود ذخیره می‌کند. علت شکل‌گیری سنگ در کیسه صفرا دقیقاً مشخص نیست، اما نظریه‌های پزشکی نشان می‌دهد که دلایلی از قبیل کلسترول بالا، اختلالات خونی، عفونت‌های مجاری صفراوی و مواردی از این قبیل، باعث ایجاد این سنگ در کیسه صفرا می‌شوند. گاهی ممکن است به خاطر عملکرد نادرست کیسه صفرا مایع داخل آن به سنگ تبدیل شود.
درواقع اگر سنگ داخل کیسه قرار داشته باشد، به آن سنگ کیسه صفرا گفته می‌شود، اما اگر سنگ در مجاری صفراوی وجود داشته باشد، دیگر به‌عنوان سنگ کیسه شناخته نمی‌شود. در صورت عدم درمان سنگ صفرا، ممکن است مجاری صفراوی نیز مسدود شده و عفونت‌های شدید مجاری صفراوی، کبد یا پانکراس ایجاد شود که درنهایت زندگی فرد به خطر می‌افتد. ممکن است افراد تنها یک سنگ در کیسه صفرا داشته باشند یا به‌صورت همزمان چندین سنگ داخل این کیسه ایجاد شود. نکته آن است که بیشتر این سنگ‌ها در ابتدا علائم مشخصی ایجاد نمی‌کنند و زمانی متوجه دردهای شکمی و سایر علائم خواهید شد که سنگ‌ها بزرگ‌تر شده و مجاری صفراوی در معرض انسداد قرار گرفته باشد. به همین خاطر است که پیشگیری از ایجاد سنگ، از درمان آن مهم‌تر و البته آسان‌تر است.
علائم سنگ کیسه صفرا
معمولاً علائم این بیماری یک‌باره آغاز شده و حملات آن با خوردن وعده غذایی چرب به‌خصوص در شب آغاز می‌شود. اگرچه تجربه افراد از این بیماری متفاوت است اما علائم شایعی دارد که با بررسی آن می‌توانید از این بیماری آگاه شوید. ممکن است شما یک یا چند مورد از این علائم شامل: درد شدید و مداوم در بالای شکم که حداقل ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد، حالت تهوع، استفراغ، تب و لرز، زردی چشم یا پوست بدن، نفخ شدید شکمی به همراه آروغ گازدار، سوءهاضمه، عدم تحمل غذاهای چرب، درد در قسمت پشت به‌خصوص در قسمت شانه راست را داشته باشید. درصورتی‌که مجموع علائمی شامل: تب و لرز، تعریق، زرد شدن قسمت سفیدی چشم یا پوست و مدفوع به رنگ خاک رس را مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بعضی از افرادی که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند، هیچ علائم مشخصی ندارند و عملکرد کبد، پانکراس و کیسه صفرا در آن‌ها نرمال است. این سنگ‌ها به سنگ خاموش معروف‌اند و معمولاً به درمان خاصی نیاز ندارند. علائم این بیماری ممکن است شبیه به علائم آپاندیسیت، حمله قلبی، سندرم روده تحریک‌پذیر ، پانکراتیت و سایر مشکلات داخلی باشد. به همین خاطر، درصورتی‌که احساس کردید یک مشکل جدی آزارتان می‌دهد و یا دردهای شکمی و علائمی که مشاهده می‌کنید، از حالت طبیعی خارج است، حتماً به بهترین دکتر گوارش مراجعه کنید و چکاپ کامل را انجام دهید.
خطر ابتدا به سنگ کیسه صفرا در کدام افراد بیشتر است؟
برخی از افراد به دلایل خاصی بیشتر در معرض ابتلا به سنگ در کیسه صفرا قرار دارند. از عواملی که خطر ابتلا به تشکیل سنگ در کیسه صفرا را افزایش می‌دهد، می‌توان به چاقی، افزایش سطح کلسترول در صفرا به دلیل افزایش سطح استروژن، افزایش سن، مصرف داروهای افزایش‌دهنده سطح کلسترول، استعدادهای ژنتیکی که ترشح کلسترول در صفرا را افزایش می‌دهند، دیابت و افزایش سطح اسیدهای چرب یا همان تری‌گلیسیریدها، کاهش وزن سریع که باعث می‌شود کبد کلسترول اضافی را به صفرا ترشح کند، گرسنگی طولانی‌مدت و کاهش حرکت کیسه صفرا که باعث می‌شود صفرا بیشتر از حد نرمال با کلسترول تماس داشته باشد و عدم رعایت رژیم غذایی مناسب اشاره کرد.
تشخیص سنگ کیسه صفرا و درمان آن
درصورتی‌که دچار سنگ خاموش در کیسه صفرا باشید، باید از طریق سونوگرافی، آزمایش خون، سی‌تی‌اسکن، آندوسکوپی از طریق معده، سیستوگرافی با استفاده از مایع حاجب و معاینه فیزیکی از سنگ‌های صفراوی بدون علامت خود مطلع شوید. بسیاری از افراد به‌صورت تصادفی هنگام انجام آزمایشات دیگر در چکاپ‌های دوره‌ای، متوجه سنگ در کیسه صفرا می‌شوند. همان‌طور که گفتیم اگر این سنگ از نوع خاموش باشد، به درمان نیاز ندارد و با چکاپ منظم و داشتن رژیم غذایی سالم می‌توانید آن را کنترل کنید. درصورتی‌که با ایجاد علائم متوجه این بیماری شوید، باید به کمک جراحی به درمان سنگ صفرا بپردازید.
در مواقع نادر نیز پزشک معالج باتوجه به‌اندازه و تعداد سنگ‌های کیسه صفرا، از درمان دارویی برای رفع آن استفاده می‌کند. در درمان سنگ صفرا به روش جراحی که با عنوان جراحی لاپاراسکوپی شناخته می‌شود، بیمار با بیهوشی کامل آماده جراحی شده و پزشک جراح با ایجاد سه یا چهار برش در شکم بیمار کیسه صفرا را خارج می‌کند. اگرچه این عمل جراحی تهاجمی است ،اما چندان سخت نیست. جراحی سنگ کیسه صفرا با لیزر نیز امکان‌پذیر است. به این صورت که کیسه صفرا با استفاده از دستگاه الکتروکوتر قطع شده و کیسه از برش‌های شکمی کوچکی که ایجاد شده‌است، خارج می‌شود. این عمل جراحی دقت و حساسیت بیشتری می‌طلبد، اما از عمل جراحی باز کیسه صفرا آسان‌تر است.
پیشگیری از سنگ صفرا
سنگ کیسه صفرا یا هر بیماری دیگر، با رعایت رژیم غذایی سالم قابل‌کنترل و قابل‌پیشگیری است. برای اینکه از تشکیل سنگ در کیسه صفرا جلوگیری کنید و سیستم گوارش سالمی داشته باشید، بهتر است که از خوردن غذاهای چرب پرهیز کنید وعده‌های غذایی سبکی مصرف کنید، ورزش‌های مناسب برای کاهش وزن را انجام داده و وزن خود را متعادل نگه دارید. چاقی بیش‌ازحد و همین‌طور کاهش وزن ناگهانی، خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش می‌دهد. سعی کنید که بدون دستور و تجویز پزشک هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید. مصرف برخی از داروها سطح کلسترول را افزایش داده و به تشکیل سنگ در صفرا منجر می‌شوند. برای انجام چکاپ‌های دوره‌ای جهت پیشگیری از سنگ صفرا و یا درمان آن نیز بهتر است که یک پزشک متخصص داخلی و گوارش را انتخاب کنید.
در این مطلب راجع‌به سنگ کیسه صفرا، نحوه تشکیل آن، علائم بیماری و چگونگی درمان آن صحبت کردیم. درصورتی‌که سنگ داخل کیسه صفرا بزرگ شده باشد، ممکن است مجرای صفراوی را مسدود کرده و مشکلات جدی‌تری به وجود آورد. اگر هر یک از علائمی که در این مطلب ذکر کردیم را مشاهده نمودید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. برای پیشگیری از سنگ صفرا یا درمان آن بهتر است یک پزشک متخصص داخلی یا گوارش را انتخاب کنید و چکاپ‌های دوره‌ای خود را جدی بگیرید. عدم درمان به‌موقع ممکن است سلامتی شما را به خطر بیندازد.
منبع: دکتریاب
